01 lip Rozwiązanie spółki jawnej bez likwidacji
Jedną z form prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce jest spółka jawna. Jako uregulowana dość szczegółowo w Kodeksie spółek handlowych (dalej: „ksh”), ale także dosyć tania w prowadzeniu, ten rodzaj spółki często wybierany jest przez przedsiębiorców jako przejściowa forma działalności – bardziej sformalizowana niż spółka cywilna, ale mniej kosztowna niż spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Stąd też czy to na skutek zmiany modelu biznesowego czy z innych powodów często wspólnicy spółki jawnej decydują się na rozwiązanie spółki.
Co do zasady rozwiązanie spółki jawnej powinno zostać poprzedzone przeprowadzeniem jej likwidacji. Jest to czasochłonny proces, który wymaga od wspólników przeprowadzenia odpowiednich czynności, m.in. powołania likwidatorów, dodanie do firmy spółki dodatku „w likwidacji” (co może nie być korzystne dla wizerunku wspólnika, którego nazwisko znajduje się w firmie), zgłoszenia likwidacji sądowi rejestrowemu oraz sporządzenia bilansu na dzień rozpoczęcia likwidacji spółki oraz dzień zakończenia likwidacji. Dopiero po dokonaniu tych czynności oraz spłaceniu wierzycieli i dokonaniu pozostałego majątku pomiędzy wspólników spółka może ulec wykreśleniu z Krajowego Rejestru Sądowego, a więc rozwiązaniu.
Jednakże wyjątek od zasady przeprowadzania likwidacji został określony w art. 67 § 1 ksh, w którym przewidziano, że wspólnicy mogą uzgodnić inny sposób zakończenia działalności spółki. Jest to procedura znacznie prostsza do przeprowadzenia zarówno pod względem formalnym jak i faktycznym. W sytuacji braku przeprowadzania likwidacji ograniczeniu ulegają obowiązki wobec sądu rejestrowego (co oznacza również niższe koszty) oraz obowiązki sprawozdawcze (brak obowiązku sporządzania bilansów). Poza tym proces likwidacyjny zdecydowanie wydłuża czas rozwiązania spółki, choćby przez bardziej sformalizowany proces podziału majątku pomiędzy wspólników. Przy rozwiązaniu spółki bez likwidacji podziałowi ulega majątek spółki na daną chwilę i nie jest wymagane wcześniejsze upłynnienie (sprzedaż) majątku spółki ani ściągniecie jej wierzytelności (długów).
Jednakże aby rozwiązać spółkę jawną bez likwidacji należy pamiętać o kilku kwestiach. Przede wszystkim często wspólnicy zawiązując spółkę zapominają lub po prostu nie wiedzą, że pozostawiając w umowie spółki zapis mówiący o konieczności przeprowadzenia likwidacji zdecydowanie wydłużają czas potrzebny na rozwiązanie spółki z pominięciem tego procesu. Niestety zapis taki jest bardzo częsty w popularnych wzorach, które są dostępne w internecie. Stąd korzystniejsze dla wspólników może być skonsultowanie zapisów umowy spółki przed jej zawarciem. W sytuacji, gdy umowa spółki przewiduje konieczność likwidacji należy wcześniej dokonać zmiany umowy i dopiero po zarejestrowaniu zmiany przez sąd rejestrowy przeprowadzić rozwiązanie spółki.
Rozwiązanie spółki następuje na podstawie jednomyślnej uchwały wspólników (bez jednomyślności nie jest możliwe). Uchwała powinna regulować sposób rozwiązania spółki, zasady dotyczące podziału majątku spółki oraz zasady zaspokajania wierzycieli, zarówno znanych spółce (wspólnikom) oraz takich, które mogą się pojawić po rozwiązaniu spółki.
Wspólnicy mogą dysponować majątkiem należącym do spółki co do zasady dowolnie, tj. podzielić go stosunkowo do wniesionych wkładów bądź przypisaniu całego lub większości majątku spółki (albo przedsiębiorstwa spółki do prowadzenia) jednemu ze wspólników z obowiązkiem spłaty pozostałych. W przypadku podziału majątku spółki w naturze należy zawrzeć również odpowiednie umowy pomiędzy spółką o wspólnikiem, któremu zgodnie z uchwałą o podziale majątku będzie przysługiwała dana rzecz lub prawo. Należy przy tym pamiętać o formie czynności prawnych (np. w przypadku przeniesienia własności nieruchomości powinien to być akt notarialny).
Co do zobowiązań spółki najkorzystniejszym byłaby ich spłata przed podjęciem uchwały o rozwiązaniu spółki. W sytuacji, gdy nie zostałoby to zrealizowane, wspólnicy w uchwale mają możliwość uregulowania sposobu i proporcji spłat tych zobowiązań. Pamiętać jednak należy, że postanowienia takie wywierają skutek jedynie pomiędzy samymi wspólnikami, a nie mają zastosowania co do wierzycieli spółki, w stosunku do których wspólnicy odpowiadają solidarnie oraz bez ograniczenia całym swoim majątkiem. Sposób uzgodniony w uchwale może oczywiście być podstawą dochodzenia przez wspólnika od innych wspólników części zaspokojonej wierzytelności, którą spłacił on ponad część, za którą odpowiadał zgodnie z uchwałą.
Wspólnicy muszą również wyznaczyć osobę, która będzie przechowywała dokumentację spółki oraz adres, pod którym dokumentacja ta będzie przetrzymywana.
Po podjęciu odpowiednich uchwał należy zgłosić wniosek o wykreślenie spółki z Krajowego Rejestru Sądowego. Spółka przestaje istnieć z chwilą wykreślenia jej z rejestru.
W sytuacji, gdy wspólnicy są jednomyślni, rozwiązanie spółki jawnej bez likwidacji jest o wiele korzystniejszym sposobem na zakończenie działalności takiego podmiotu z uwagi na oszczędność zarówno czasu jak i pieniędzy.